Orakels

Latijn: Oraculum, plaats van de (gods)spraak, godsspraak. Grieks: Manteion; uiting v.e. bezetene (priester) of chresterion; lotsbeschikking.

Een orakel is een persoon, of groep, waarvan beweerd werd dat zij wijsheid en/of profetien konden brengen. Ook wel worden de uitspraken zelf orakels genoemd. Meestal waren ze spiritueel/goddelijk van nature of een "medium" voor goden. Een orakel sprak dan ook veelal uit naam van een god, zoals Zeus of Apollo. Er werd door de orakels bij hun uitspraken meestal gebruik gemaakt van de oude "hexameter"-vorm.

Voordat een orakel werd geraadpleegd ondergingen de bezoekers meestal allerlei riten van reiniging, onderwerping en opoffering.

In veel oude beschavingen bestonden orakels, in Griekenland waren de bekendste: het orakel van Zeus te Dodona, dat van Apollo te Delfi en eveneens Apollo te Didyma (Klein-Azië). Verder waren er bekende orakels in Syrië, Egypte en Italië. De naam "orakel" is afgeleid van het Latijnse werkwoord "orare" dat spreken betekent.

• In de uitingen van een bezetene die door de godheid in extase werd gebracht, zoals bijvoorbeeld Delfi.
• In dromen, bijvoorbeeld Amphiaras / Amfiaraos te Oropus en dat van Asklepios te Epidauros.
• In het ruisen van takken en loof, bijvoorbeeld in Dodone / Dodona.
• In de afwijkingen van de ingewanden van offerdieren, speciaal de lever van een schaap of vogel, of de lichamen van offerdieren en zelfs mensen: haruspicium.
• M.b.v. de vlucht van vogels, de toekomst voorspellen, dit noemt men: auspicium.
• Goedkeuring of afkeuring van de goden verkrijgen - meestal met behulp van vogels - maar ook met andere natuurverschijnselen; de zogenaamde Augures.
• In (stem)geluiden van dieren en mensen.
• Water, bronnen, stromen enz.
• Het raadplegen van orakelboeken.
• Het gooien van voorwerpen.
• Orakels die geen tussenkomst van een medium vereisten (Trophonios bijvoorbeeld).

• De reinigende- of catharsisfunctie. Deze werd gebruikt bij ziekte, lage oogstopbrengsten of onvruchtbaarheid. Verder ook bij "pech" zoals extreem veel sterfgevallen of het niet bereiken van doelstellingen.
• Advisering en/of bemiddeling bij moeilijke politieke kwesties.
• Met betrekking tot het eventueel stichten van nieuwe kolonien.
• godsdienstvoorlichting (welke goden te raadplegen waren of aan welke goden geofferd diende te worden).
• Een advies over de toekomst van een bepaald persoon: welke richting moet iemand opgaan in zijn leven om succes te behalen?

Als we orakels in soorten willen onderverdelen kunnen we grofweg onderscheid maken tussen orakels die een tamelijk realistische manier van werken hadden en orakels die in extase geraakten. Beide soorten konden (volgens eigen zeggen) wél of niet uit eigen kracht voorspellen of een doorgeefluik zijn van bepaalde goden.
Er was echter ook scepsis, zoals bij Hector of bij Herodotos die vaker dan ééns beweerde dat de Pythia (Delfi) zou zijn omgekocht.

De opkomst van het christendom in de 4e eeuw van onze jaartelling maakte een einde aan het bestaan van de orakels, maar waarzeggers zijn er altijd gebleven.

Hedentendage kennen we nog steeds orakels, zoals in Afrika bijvoorbeeld kennen we "IFA" van het Joruba-volk in Nigeria, dat voor iedere vraag 16x16, dus 256 mogelijke antwoorden biedt, of het gif-orakel Benge van het Zande-volk in Noord-Oost Zaïre en Zuid-Soedan waarbij een aan hoenderen toegediend gif antwoord moet bieden.