Joden (Jehoedi) en Israël
Ga naar:Oorspronkelijk leden van de stam Hehoeda (Juda). Sinds de terugkeer uit de Babylonische ballingschap de aanduiding voor alle Israëlieten. We kunnen het Joodse volk als volgt onderscheiden: de Sefardiem, zij werden in 1492 uit Spanje verdreven en vestigden zich in noord-Afrika, Italië, Nederland en Turkije. Hun taal is het Ladino. De andere groep noemen we de Asjkenaziem, deze vestigden zich in Duitsland en Oost-Europa, hun taal is het jiddisj. Hoewel het Joodse volk sinds de oudheid over diverse werelddelen is verspreid, hebben zij hun eigen identiteit weten te behouden.
Geschiedenis:
De Joden stonden in de 4e tot 2e eeuw v.C. onder vreemde overheersing en vochten zich onder leiding van de Makkabeeën vrij. Van 67 - 73 werd een opstand tegen de Romeinen door Titus onderdrukt. In 70 is de tempel te Jerusalem door de Romeinen vernietigd. Vanaf de tweede eeuw speelde de geschiedenis van de Joden zich voornamelijk buiten Palestina af. Van 650 tot 1040 vond er een bloei der Joodse gemeenschappen plaats in Mesopotamië, in deze periode ontstond de talmoed. Sinds de 10e eeuw vestigden ze zich in Spanje, wat in 1492 eindigde met een totale uitdrijving van de Joden. Tijdens de kruistochten werden de Joden zwaar vervolgd, eveneens in de late Middeleeuwen ten gevolge van hun zondebokfunctie bij rampen (antisemitisme). Grondbezit en uitoefening van "eerlijke" beroepen was niet toegestaan, zodat de Joden zich vooral concentreerden op de (geld)handel. Dit voegde economische aspecten aan het antisemitisme toe. Vele Joden emigreerden van West- naar Oost-Europa. De Nederlandse republiek was het eerste land dat na de Middeleeuwen de Joden meer bewegingsvrijheid toestond. In het midden van de 17e eeuw organiseerde de Kozakkenleider Chmnelnitski een pogrom (Jodenvervolging met als doel vernietiging) waarbij ongeveer 100.000 Joden werden vermoord. Vele Joden vluchtten naar Turkije waar Sabbatai Zewi zich aan het hoofd van een uiteindelijk mislukte Messiaanse beweging plaatste. In Oost-Europa kreeg een nieuwe mystieke richting, het chassidisme vaste voet. Ten gevolge van de Franse revolutie en het opkomende liberalisme raakten de Joden formeel (juridisch) geëmancipeerd. In het begin van de 20ste eeuw emigreerden veel Joden naar de Verenigde Staten. Door de vrije beroepen van de Joden en vooral in Oost-Europa de armoede van de burgers, gaven leiders doorgaans de Joden de schuld van de armoede waardoor de boeren en arbeiders hun frustraties vaak op de Joden afreageerden. Meerdere pogroms vonden in het oosten plaats, vooral dit was de opkomst van het zionisme. Het zionisme is een Joodse beweging die streeft naar de terugkeer van de Joden naar Palestina, de voornaamste zionist was Herzl die voorzitter werd van de zionistische organisatie. Hieruit ontstonden pioniers die zich trachtten te vestigen in Palestina en internationale waarborgen nastreefden. Reeds tijdens de eerste wereldoorlog leek het alsof de "Balfourdeclaratie (1917)" deze waarborgen kon leveren, maar door de Engelse verplichtingen tegenover de Arabieren kwam daar weinig van terecht. In 1936 en 1937 werd het voor de zionisten erg moeilijk door opstandigheid van de Arabische wereld in het Midden-Oosten. In 1939 publiceerde de Britse regering een witboek over de Palestijnse kwestie, waarin feitelijk de Balfourdeclaratie werd herroepen. Als gevolg hiervan gingen na de tweede wereldoorlog de zionisten over tot terreurdaden tegen de Britten. Tijdens de tweede wereldoorlog zijn door de Duitsers, onder leiding van Adolf Hitler, ruim 6 miljoen Joden vervolgd en vermoord. In 1948 werd officieel de staat Israël gesticht, wat een groot deel van de zionistische denkbeelden verwezenlijkte. De Israëli's hebben daarna hun land sterk uitgebreid, wat stuitte op tegenstand uit de Arabische wereld, met name door het Palestijnse volk, dat in opstand tegen de Joden verkeert (Intifada).Terug naar begin
Israël:
Algemeen: Medinat Israël, republiek in Zuid-West Azië, hoofdstad Jerusalem (sinds 1950). De officiële talen zijn het Hebreeuws (Iwriet) en het Arabisch. 90% is Joods, verder ook christenen, moslims enz. Het recht is deels naar Engels model. Bekend als het oude Palestina, waarbij de Palestijnen zich hebben samengeclusterd en ca. 10% van de bevolking uitmaken. De Israëlieten hebben Joodse nederzettingen gevestigd in de Palestijnse gebieden, wat tot veel tegenstand leidt. De Palestijnse minderheid verzet zich tegen de (oprukkende) Joden en voelen zich onderdrukt. De Palestijnse opstand wordt ook wel Intifada genoemd. De Joodse bevolking is afkomstig uit Azië, Amerika, Afrika en Europa (zionisme). Naast collectief grondbezit (kibboets) bestaat er ook particulier grondbezit. Israël tracht de watervoorziening te beïnvloeden door regulering van de Jordaan, wat op weerstand stuit uit de Arabische wereld. De voornaamste havens zijn: Jaffa, Haifa en Tel Aviv, verder nog Eilat aan de Dode Zee.Terug naar begin
Geschiedenis:
In het Oude Testament doorgaans de aanduiding voor het zogenaamde tienstammenrijk in het noorden van Palestina, in onderscheid met Juda, de twee stammen van het zuidelijke rijk. verder ook in het Oude Testament de nieuwe naam die aartsvader Jakob droeg na zijn worsteling bij Pniël. Buiten Genesis (eerste boek van de Bijbel) wordt als stamvader de naam Jakob gehanteerd en de naam Israël gehanteerd als naam van het volk, ook wel kinderen Israëls of huis Israëls. De term wordt ook gebruikt voor de gezamenlijke twaalf stammen, niet zozeer als een nationaal verband, maar meer als een godsdienstgemeenschap. De geschiedenis van de godsdienstgemeenschap begint met de uittocht uit Egypte onder leiding van Mozes. Na vele omzwervingen vestigde het volk zich in Kanaän, waarbij de stammen weinig onderling verband kenden. Zij voerden zware strijd tegen de oorspronkelijke Kanaänitische bewoners. De overwinning op de oorspronkelijke bevolking bracht een verregaande vermenging met zich mee, waardoor ook de godsdienst sterk werd aangetast. Latere strijd met de omwonende volken (Moabieten, Filistijnen, Edomieten) verhoogde echter de religieuze solidariteit terwijl de tijdelijke Filistijnse overheersing leidde tot vereniging der volken onder koning Saul. De bevrijding ging uit van de stam Benjamin (het stamland van Saul) gesteund door de stam Juda. Na de dood van Saul viel het rijk uiteen, maar herenigde zich onder David (uit de stam Juda) en beleefde het een bloeitijd onder diens zoon Salomo (? - 933 v.C.). Daarna viel opnieuw het rijk uiteen in het tien- en twee-stammengedeelte, de laatste had als hoofdstad Jerusalem. Het tienstammenrijk eindigde met de verovering van Assyrië (722 v.C.), het tweestammenrijk eindigde met de verovering door Babylonië (586 v.C.). Het nieuwe Israël begon met het stichten van de staat door het Zionisme in Palestina aan het einde van de 19e eeuw. Na de eerste wereldoorlog had Engeland het mandaat over Israël, in 1947 verdeelden de Verenigde Naties het land in een Joodse en een Arabische staat met een bijzondere status voor Jerusalem. In 1948 vond de opheffing van het Engelse mandaat plaats waarna Ben Goerion officieel de staat Israël uitriep. Onmiddellijk daarna trokken Egypte, Jordanië, Syrië en Irak ten strijde tegen Israël, maar werden met uitzondering van Jordanië allen verslagen. Daarna volgde een wapenstilstand met bemiddeling van de Verenigde Naties. Jordanië voegde een stuk van Palestina bij zijn grondgebied. In 1956 pleegde Israël een verrassingsaanval op Egypte dat Sinaï moest prijsgeven, maar na druk van de Verenigde Naties moest Israël zich weer terugtrekken. Nadien vond weer een oorlog plaats met Egypte, Jordanië, Syrië en Irak, die zich verder gesteund voelden door Algerije, Marokko, Tunis, Lybië en Libanon. De luchtmacht van Israël schakelde weer op verrassende wijze de luchtmachten van Egypte, Syrië en Jordanië uit, bezette de Gazastrook en dreef de Egyptenaren terug tot het Suezkanaal. In het Cisjordaanse bezette Israël verder de oude stad Jerusalem en verder het gehele gebied ten westen van de Jordaan. Op verzoek van Syrië werd door de veiligheidsraad een wapenstilstand opgelegd en de oost-Europese landen verbraken de banden met Israël onder aanvoering van de USSR. Nadien bleven de verhoudingen van Israël met de omringende landen slecht, in 1973 kwam het weer tot een oorlog. Na 1977 verbeterde de situatie iets door vredesinspanningen van president Sadat van Egypte. In 1978 bezette Israël de grensstrook met Libanon, waarna de Verenigde Naties daar een vredesmacht stationeren. In 1979 kwam een vredesaccoord, echter tot heden zijn de relaties met de omringende landen gespannen en die met de Palestijnen letterlijk en figuurlijk explosief (Intifada).Terug naar begin
