Het mausoleum van Halikarnassos

Graftombe van Mausollos, tiranniek heerser van Karië, Klein-Azië. Gebouwd door zijn zuster en vrouw Artemisia II. Omtrek 125 meter. Op de top was een piramideachtige constructie dat een vierpaards strijdwagen van marmer bevatte. In de Middeleeuwen verwoest door een aardbeving.

Het was gelegen in de huidige stad Bodrum (voorheen Halikarnassos) bij de Egeïsche zee, in zuidwest Turkije. Zoals vele andere provincies, was ook het koninkrijk Karië in het westelijk deel van Klein-Azië zó ver verwijderd van de Perzische hoofdstad dat het vrijwel autonoom was, evenals de satrapiën.

Nét zoals de grote piramide van Cheops, was dit mausoleum een begraafplaats van een koning, toch heeft dit zulke bijzondere specifieke eigenschappen dat het een geheel eigen plaats heeft verdiend in de lijst van de 7 wereldwonderen. Geografisch gezien ligt het dichter bij de tempel van Artemis dan de piramide van Cheops. Vooral de schoonheid, meer dan de grootte, heeft de bezoekers voor vele jaren gefascineerd. De basis was rechthoekig met de afmetingen 40 bij 30 meter. Bovenop de funderingen bevond zich een trapsgewijs podium waarvan de zijden met beelden waren gedecoreerd. De grafkamer en de sarcofaag waren vervaardigd van albast (calciet / gips : één naam voor twee gesteenten doordat de Grieken beide gebruiken voor zalfflesjes, de fout is altijd blijven bestaan), afgezet met goud. Deze was gesitueerd op het podium en omgeven door Ionische zuilen. Deze zuilenrij ondersteunde een piramidevormig dak wat op zijn beurt weer was versierd met beelden. Een beeld van een strijdwagen met vier paarden verfraaide de bovenkant van de tombe. De totale hoogte van het mausoleum was 45 meter, waarvan 20 meter werd beslagen door het podium, 12 meter voor de zuilenrij, 7 meter voor de piramide en 6 meter voor de strijdwagen bovenop. De schoonheid van het mausoleum ligt niet alleen in het gebouw zelf maar eveneens in de decoraties en beelden die de verschillende niveaus van het podium verfraaiden en het dak. Dit waren tientallen afbeeldingen van mensen op ware grootte, maar ook kleiner en groter dan dat, verder ook leeuwen, paarden en andere dieren. De beelden waren gemaakt door de Griekse kunstenaars: Bryaxis, Leochares, Scopas, en Timotheus, die ieder verantwoordelijk waren voor hun eigen zijde. Juist vanwege deze beelden van dieren en mensen, heeft het mausoleum een geheel eigen plaats, immers: het bevat geen beelden van goden, zoals gebruikelijk was in de andere bouwwerken uit die tijd. Sommige van de beelden zijn gered en te bezichtigen in het "British museum". Hieronder zijn ook delen van beelden en stukken van de fries (horizontale deel van de façade, dat rust op de pilaren), die de strijd tussen de Grieken en de Amazonen laten zien. Ter plaatse van het mausoleum zelf vind je alleen nog de funderingen. Huidig archeologisch onderzoek geeft een duidelijk beeld van de vorm en het voorkomen van het mausoleum. Een late reconstructie van de korte zijde toont de extravagante uitspattingen van de kunstvoorwerpen en de architectonische aspecten van het mausoleum, niet voor niets wordt dit woord nu gebruikt voor vele grote graftombes die we vandaag de dag kennen en nog immer laten bouwen.......

Toen de Perzen hun oude koninkrijk gingen uitbreiden met Mesopotamië, Noord-India, Syrië, Egypte en Klein Azië, kon koning Mausollos zijn koninkrijk niet blijven beheersen zonder de hulp van gouverneurs en heersers, de zogenaamde satrapen (veelal ook Perzen), die heel veel macht hadden in hun eigen regio. Van 377 tot 353 v.C. regeerde koning Mausollos en verhuisde hij de hoofdstad naar Halikarnassos. Niets is interessant in zijn leven behalve de graftombe die hij heeft laten maken. Het bouwwerk was een idee van zijn vrouw en zuster Artemisia II en de bouw zou kunnen zijn begonnen tijdens zijn leven. Het kwam gereed in 350 v.C., dit was drie jaar na zijn dood en één jaar na de dood van zijn vrouw. 16 eeuwen lang bleef het mausoleum in goede conditie, totdat een aardbeving enige schade toebracht aan het dak en de zuilenrij. In de vroege 15e eeuw vielen de ridders van Malta (Johannieterorde) de streek binnen en bouwden een gigantisch kruistochtkasteel. Toen ze in 1494 besloten dit verder te versterken, gebruikten ze daarvoor stenen van het mausoleum. In 1522 waren zo ongeveer alle stenen opgebruikt. Vandaag de dag staat dat kasteel nog steeds in Bodrum en zijn de marmeren stenen van het mausoleum daar te zien.