Gedetailleerde informatie (tu)
Turkije (Türkiye Cumhuriyeh) / Osmaanse / Ottomaanse rijk
Republiek in West-Azië en Zuidoost-Europa, voornamelijk gelegen op het schiereiland Klein-Azië. Hoofdstad: Ankara. Officiële taal: Turks, godsdienst: 98% islam. Voornaamste rivieren: de Kizil Irmak in het westen, de Eufraat en de Tigris in het oosten. Belangrijke havens zijn Istanboel en Izmir. De bevolking (ca. 45 miljoen mensen) bestaat voornamelijk (98%) uit Turken, verder voor een klein deel uit Armeniërs, Koerden, Arabieren en Grieken. De Turkse talen (dialecten) behoren tot de Ataïsche talen. De belangrijkste taal is het Turks dat door de Turken Osmaans wordt genoemd en sinds 1928 met Latijnse letters wordt geschreven. Het huidige politieke systeem werkt als volgt: de uitvoerende macht is in handen van de regering onder leiding van de minister-president (parlementair systeem); parlement met één kamer: Türkiye Büyük Millet Meclisi (Grote Turkse Nationale Vergadering) met 550 leden; verkiezingen elke vijf jaar. Verkiezing staatshoofd: elke zeven jaar door parlement.Geschiedenis van Turkije
De Turken (uit Turkestan), stichtten in Klein-Azië in de 14e eeuw het Osmaanse rijk in één van de vele vorstendommen die zich vormden na het uiteenvallen van het Seldsjoekenrijk. De eerste machthebber was Osman (Ottoman). Het rijk breidde zich uit en nam ca. 1326 Brusa in dat de hoofdstad werd. Latere leiders waaronder Osmans zoon Orhan en ook Moerad I (1360-1389) en Bajezid I (1389-1402) breidden het Osmaanse rijk verder uit door het Byzantijnse gebied heen tot en met Bulgarije, Servië, Griekenland en het gebied boven de Donau, waar door Bajezid in 1936 de verbonden Hongaarse, Franse en Duitse legers versloeg. In het zuiden ondertussen verloor het Osmaanse rijk weer wat terrein, maar dat werd onder leiding van Mehmed I (zoon van Bajezid) weer teruggewonnen. Onder Moerad II (1421-1444 en 1446-1451) breidde het Osmaanse rijk zich weer verder uit tot Saloniki, terwijl In Albanië strijd werd geleverd met Venetië en bij de Donau weer met Hongarije. In 1453 nam Mehmed II Constantinopel in, gevolgd door de rest van het Byzantijnse gebied. Nadien breidde hij de Turkse macht verder uit naar het oosten. Nadien werd grondgebied van Venetië buitgemaakt en kwam onder Selim I (1512-1520) het Osmaanse rijk in oorlog met Perzië, dat in 1514 bij Tsjaldiran werd verslagen. In 1516 rukte Selim verder op naar Syrië, nam het af van Egypte en stootte verder door Egypte in dat hij eveneens ten val bracht. Arabië (met Mekka en Medina) erkende de Osmaanse heerschappij. Na Selim I kwam Süleyman I aan de macht, onder zijn leiding werden de uitbreidingen van het Osmaanse rijk het sterkst: Hongarije, Wenen, Perzië en de Middellandse Zee. Onder Selim II, de opvolger van Süleyman, leed de vloot bij Lepanto een gevoelige nederlaag tegen de Spanjaarden en de Venetianen. Tot in het begin der 18e eeuw echter waren de belangrijkste tegenstanders Oostenrijk en Perzië, waardoor onophoudelijke veldtochten noodzakelijk waren. Door slecht bestuur verzwakte het Osmaanse rijk, doch onder grootvizier Köprülü werd Kreta in 1669 op de Venetianen veroverd. In het noorden kwamen Polen en Rusland ook onder Osmaanse invloed. In 1683 ondernamen de Osmanen (Turken) een 2e veldslag tegen Oostenrijk, deze werd ze noodlottig: door de Polen werd Wenen ontzet, waarna het terugtrekkende leger werd achtervolgd en keer op keer verslagen, tot de Oostenrijkers zelfs een deel van Hongarije konden terugveroveren. Na uitbreiding van de oorlog met Venetië, Rusland en Polen werd het voor het Turkse leger ondoenlijk en werd de vrede van Karlowitz gesloten (1699) waarbij Turkije zijn aanspraak op Hongarije moest opgeven. Daarna volgde nog de vrede van Passarowitz, waarbij verdere delen van Hongarije en boven de Donau werden teruggegeven aan Oostenrijk.Resumerende tijdlijn van het land Turkije
| 11e eeuw | : | Verovering van Klein-Azië door de Seldsjoeken |
| 13e - 14e eeuw | : | De Turken (uit Turkestan) vestigen zich in Klein-Azië |
| 1288 - 1326 | : | Osman I. Stichting van het Osmaanse rijk. |
| 1354 | : | De Turken trekken de Dardanellen over |
| 1361 | Adrianopel veroverd | |
| 1389 | Servië vernietigd | |
| 1393 | Bulgarije veroverd | |
| 1453 | : | Konstantinopel veroverd, einde van het Byzantijnse rijk |
| 1453 - 1566 | : | Bloei van het Osmaanse rijk, Selim I (1512-1520) en Soliman II zorgen voor de grootste uitbreiding van Turkije (Voor-Azië, Noord-Afrika, Balkanschiereilanden, Hongarije, Zuid-Rusland) |
| 1571 | : | Turkse vloot bij Lepanto door Spanje en Venetië verslagen |
| 1683 | : | De Turkse belegering van Wenen wordt afgeslagen, in het oosten slinkt de macht van Turkije |
| 1699 | : | Turkije ziet af van Hongarije en Zevenburgen (Transsylvanië) |
| 1774 | : | Vrede van Kutsjuk-Kainardsji: Turkije ontruimt de Krim, Rusland verkrijgt protectie over de Donau-vorstendommen |
| 19e eeuw Neergang Osmaanse rijk |
: | Egypte wordt vrijwel zelfstandig (Mohammed Ali) |
| 1804 - 1812 | Servië wordt bevrijd | |
| 1821 - 1829 | Griekenland wordt bevrijd met steun van de grote mogendheden | |
| 1877 - 1878 | : | Russisch-Turkse oorlog, Berlijns congres: de Balkanlanden worden zelfstandig |
| 1908 | : | Jong Turkije grijpt de macht: Oost-Hongarije annexeert Bosnië-Hercegovina |
| 1912 - 1913 | : | Balkan-oorlogen: Europees-Turkije teruggebracht tot Oost-Thracië. In de eerste wereldoorlog schaart Turkije zich aan de kant van de Centralen (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Bulgarije), deze staan tegenover de geallieerden. |
| 1920 | : | Sluiten van de vrede van Sèvres, Turkije wordt beperkt tot Klein-Azië |
| 1921 - 1922 | : | Kemal Pasja (Atatürk) bewerkt de aftocht van de geallieerden uit Klein-Azië, de Sultan wordt onttroond en Atatürk wordt president. Hij voert een modernisering van de Turkse staat door |
| 1923 | : | Vrede van Lausanne: Turkije behoudt Klein-Azië, een deel van Armenië en Constantinopel met Oost-Thracië |
| 1938 - 1952 | : | Ismet Inönü wordt president |
| 1939 | Turkije verwerft Sansjak Alexandrette (Iskandroen), in de tweede wereldoorlog is Turkije neutraal | |
| 1944 | Turkije geeft zijn neutrale status op en sluit zich aan bij de geallieerden | |
| 1952 | Turkije sluit zich aan bij de N.A.V.O. | |
| 1971 - 1974 | : | De nieuwe grondwet wordt aangenomen, daarna een geleidelijke ontwikkeling naar een rechtse dictatuur na een staatsgreep door een groep hoge militairen, in 1974 ontstaat een conflict met Griekenland door de Turkse bezetting van een deel van Cyprus |
| 1978 | : | Nieuwe coalitieregering onder leiding van Bulent Ecevit |
| 1980 | : | Militaire staatsgreep, na het aftreden van president Korutürk roept generaal Kenan Evren zichzelf uit tot president |
| 1983 | : | Herziening van de grondwet |
| 1989 | : | Militaire macht slinkt, Turgut Özal wordt president |
| 1993 | : | Özal sterft, en Demirel (premier) wordt president, eerste vrouwelijke premier (Tansu Çiller) |
| 1995 - 1999 | : | Afwisselende regeringen Çiller, Yilmaz en Erbakan, met aan het einde Ecevit |
| 1999 | : | Bülent Ecevit wordt herkozen als premier |
| 2000 | : | Ahmed Necdet Sezer wordt president en opvolger van Demirel |
| November 2002 | : | De pro-islamitische AK partij onder leiding van Recep Tayyip Erdogan behaalt een monsterzege: 363 van de 550 zetels en vormt geheel alleen de regering, Abdullah Gül wordt premier. |
