De tempel van Artemis

Een kolossale tempel, gebouwd door Kroisos in 550 v.C. ter ere van Artemis (de godin van de jacht, de natuur en de geboorte). Ze was versierd met prachtige bronzen beelden die gemaakt waren door de allerbeste kunstenaars van die tijd en had een afmeting van 110 x 55 meter. Door invallende Goten in 262 vernietigd. Sommige delen ervan bevinden zich nog steeds in het "British museum".

De tempel stond in Efese, bij de huidige stad Selçuk, ongeveer 50 kilometer ten zuiden van Izmir (Smyrna) in Turkije.

Ondanks het feit dat het één van de vele tempels was, was deze zó bijzonder dat zij met recht een plaats heeft verdiend tussen de 7 wereldwonderen. Het was volgens zeggen het prachtigste gebouw dat ooit op de aarde heeft gestaan. Hij wordt ook wel de grote marmeren tempel of tempel D genoemd. De bouw werd gesponsord door Kroisos, koning van Lydië en ontworpen door de Griekse architect Chersiphroon. Het was voorzien van talrijke bronzen beelden van vooraanstaande kunstenaars: Feidias, Polykleitos, Kresilas en Fradmon. De funderingen waren rechthoekig van vorm zoals de meeste tempels van die tijd. Het grote verschil met andere heiligdommen was dat deze geheel van marmer was gemaakt. Het had een rijk versierde faÇade die over een ruime binnenplaats uitkeek. Marmeren trappen rondom leidden naar het grote platform dat 80 bij 130 meter mat. De kolommen waren 20 meter hoog met Ionische kapitelen en ze hadden gegraveerde ronde zijden.In totaal waren er 127 kolommen, rechthoekig uitgelijnd over het gehele platform behalve de centrale cella. De tempel bevatte vele kunstwerken, inclusief vier bronzen beelden van amazonen, gemaakt door de beste kunstenaars van die tijd. Toen Paulus de stad bezocht, was de tempel versierd met gouden pilaren, zilveren beeldjes en vele schilderijen. Er is geen bewijs dat er een beeld van Artemis in het midden van de tempel heeft gestaan, maar er is geen enkele reden om dan ook maar aan te nemen dat dit niet het geval zou zijn geweest. Onlangs zijn er bij opgravingen ook geschenken gevonden van pelgrims in de vorm van beelden van Artemis, gemaakt van goud en ivoor. Verder heeft men ook oorbellen, armbanden en halskettingen gevonden, afkomstig uit het verre Perzië en India. De vroege gedetailleerde beschrijvingen van de tempel hebben de archeologen zeer geholpen deze te reconstrueren, de huidige reconstructies geven ons een behoorlijk beeld van het uiterlijk, maar de werkelijke schoonheid ligt in de architectonische hoogstandjes en artistieke details.

De tempel was gebouwd ter ere van de godin van de jacht, de wilde natuur en de vruchtbaarheid: Artemis. Ondanks het feit dat de funderingen stammen uit de 7e eeuw v.C., was de tempel zelf rond 550 v.C. gebouwd. Het had niet alleen een religieuze doelstelling maar deed ook dienst als marktplaats. Het heiligdom werd bezocht door kooplieden, toeristen, handwerkslieden en koningen die de godin eerden door hun winsten met haar te delen. In de nacht van 21 juli 356 v.C. heeft een persoon genaamd Herostratos de tempel in brand gestoken, die daarop tot de grond toe afbrandde. De reden daarvoor was dat deze man zijn naam voor eeuwig wilde vastleggen, dát is hem gelukt, echter hij werd wel terstond ter dood veroordeeld en terechtgesteld. Toevalligerwijs werd ook in die zelfde nacht, Alexander de Grote geboren. De geschiedschrijver Ploutarchos schreef later dat de godin zó druk doende was met de begeleiding van de geboorte van Alexander de Grote dat ze vergat haar tempel tegen dit onheil te behoeden. De twintig jaren die daarop volgden werd hij geheel herbouwd, deze wordt door archeologen nu tempel E genoemd. Toen Alexander de Grote Klein-Azië veroverde heeft hij geholpen met de herbouw ervan. Paulus had grote moeite om in Efese het Christendom te verkondigen, men wilde niet wijken van hun geloof in de godin Artemis. Toen de tempel weer werd verwoest, dit keer door de Goten in 262, beloofden de mensen wederom deze te herbouwen. In de 4e eeuw waren echter de meesten bekeerd tot het christendom en verloor de tempel zijn geloofswaarde. Johannes, patriarch (bisschop) van Constantinopel, ook wel Chrysostomos (guldenmond) genoemd, heeft de tempel in 401 de nekslag toegediend en tot de grond toe verwoest. Later werd Efese geheel verlaten en pas in de 19e eeuw werd de plaats weer opgegraven. De graafwerkzaamheden hebben de funderingen blootgelegd, alsmede de weg naar deze moerassige plek. Men heeft nog geprobeerd de tempel te herbouwen maar verder dan een paar zuilen is men vooralsnog niet gekomen.