Gedetailleerde informatie (fr)

Fradmon (phradmon) (2^e helft 5^e eeuw

Grieks beeldhouwer, beroemd om zijn werk aan de tempel van Artemis te Efese.

Frankrijk

De huidige bevolking van Frankrijk bestaat uit bijna 66 miljoen personen (eind 2021).
De bevolkingsdichtheid in Frankrijk is 119 per km2.
Het totale landoppervlak is 547.557 km2.

Het politieke systeem van Frankrijk bestaat uit een uitvoerende macht, een wetgevende macht en een rechterlijke macht. De uitvoerende macht wordt uitgeoefend door de president van de republiek en de regering. De regering bestaat uit de minister-president en ministers. De minister-president wordt benoemd door de president en is verantwoording verschuldigd aan het parlement. De regering, inclusief de minister-president, kan worden ingetrokken door de Nationale Assemblee, de Tweede Kamer, via een "motie van afkeuring". Dit zorgt ervoor dat de minister-president altijd wordt gesteund door een meerderheid van de Tweede Kamer (die op de meeste onderwerpen voorrang heeft boven de Eerste Kamer).

Frankrijk, het grootste land van West-Europa, is lange tijd een poort geweest tussen de noordelijke en zuidelijke regio's van het continent. De lange grenzen raken Duitsland en België in het noorden; de Atlantische Oceaan in het westen; de Pyreneeën en Spanje in het zuiden.
Brede vruchtbare vlaktes domineren het grootste deel van het noorden en westen, waardoor Frankrijk het agrarische epicentrum van Europa is. Het uitgestrekte, beboste plateau van het Centraal Massief, een reeks oude bergen en uitgedoofde vulkanen, beslaat het zuidelijke binnenland van Frankrijk.

De bevolking van Frankrijk kenmerkt zich door een zeer grote etnische verscheidenheid. Veel inwoners uit de oude kolonieën hebben zich langzamerhand vermengd met diverse nakomelingen van Gallische, Germaanse, Zuid-Europese en Noord-Europese stammen die in de loop der millenia in het gebied zijn neergestreken.

Frankrijk heeft een groot landoppervlak dat een habitat biedt voor een grote verscheidenheid aan planten en dieren. Meer dan 25 procent van het grondgebied is bedekt met bos en nog eens 50 procent is platteland of landbouwgrond.
In de laaglandbossen leven herten en wilde zwijnen, terwijl de bossen van de Alpen en de Pyreneeën een toevluchtsoord vormen voor zeldzame gemzenantilopen, steenbokken, bruine beren en alpenhazen, naast vele andere soorten. De kustlijn van de Middellandse Zee is een tussenstop van miljoenen migrerende Afrikaanse vogels, waaronder flamingo's, gieren, zilverreigers en bijeneters.
De Franse regering heeft zich breed ingezet voor het behoud van open ruimten en de dieren in het wild die ze bevatten. Ongeveer 10 procent van het land is gereserveerd als nationale of regionale parken en natuurreservaten.

Tijdlijn van de Franse geschiedenis:

600 v.C.: De kolonie Massalia wordt gesticht door de oude Grieken. Dit zou later de stad Marseille worden, de oudste stad van Frankrijk.
400 v.C.: Keltische stammen beginnen zich in de regio te vestigen.
122 v.C.: Zuidoost-Frankrijk (de Provence genaamd) wordt overgenomen door de Romeinse Republiek.
52 v.C.: Julius Caesar verovert Gallië (het grootste deel van het huidige Frankrijk).
260: Het Gallische rijk is gesticht door Postumus. Het zou in 274 aan het Romeinse rijk vallen. Karel de Grote wordt gekroond.
300: De Franken beginnen zich in de regio te vestigen.
400 e.v.: Andere stammen komen het gebied binnen en nemen verschillende gebieden over, waaronder de Visigoten, Vandalen en de Bourgondiërs.
476: De ineenstorting van het West-Romeinse rijk.
509: Clovis I wordt de eerste koning van de Franken die alle Frankische stammen onder één regel verenigt.
732: De Franken verslaan de Arabieren in de Slag bij Tours.
768: Karel de Grote wordt koning van de Franken. Hij zal het Frankische rijk enorm uitbreiden.
800: Karel de Grote wordt gekroond tot keizer van het Heilige Roomse Rijk. Hij voert hervormingen door, waaronder de eerste openbare scholen en een monetaire norm.
843: Het Frankische rijk is verdeeld tussen de zonen van Karel de Grote en creëert regio's die later de koninkrijken van Frankrijk en Duitsland zouden worden.
1066: Hertog Willem van Normandië verovert Engeland.
1163: De bouw van de Notre Dame-kathedraal in Parijs begint. Het zou pas in 1345 klaar zijn.
1337: Het begin van de Honderdjarige Oorlog met de Engelsen.
1348: De Zwarte Dood plaag verspreidt zich door Frankrijk en doodt een groot percentage van de bevolking.
1415: De Engelsen verslaan de Fransen in de Slag bij Agincourt.
1429: Boerenmeisje Jeanne d'Arc leidt de Fransen naar de overwinning op de Engelsen bij het beleg van Orleans. Lodewijk XIV de Zonnekoning.
1431: De Engelsen verbranden Jeanne d'Arc op de brandstapel.
1453: De Honderdjarige Oorlog komt ten einde wanneer de Fransen de Engelsen verslaan in de Slag bij Castillon.
1500: Een tijd van vrede en welvaart voor Frankrijk.
1608: Franse ontdekkingsreiziger Samuel de Champlain sticht Quebec City in de Nieuwe Wereld.
1618: Het begin van de Dertigjarige Oorlog.
1643: Lodewijk XIV wordt koning van Frankrijk. Hij zal 72 jaar regeren en bekend worden als Lodewijk de Grote en de Zonnekoning.
1756: Het begin van de Zevenjarige Oorlog. Het zou eindigen in 1763 als Frankrijk Nieuw-Frankrijk zou verliezen aan Groot-Brittannië.
1778: Frankrijk raakt betrokken bij de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog en helpt de koloniën onafhankelijk te worden van het Verenigd Koninkrijk.
1789: De Franse Revolutie begint. De bestorming van de Bastille.
1792: Het Louvre-museum wordt opgericht.
1793: Koning Lodewijk XVI en Marie Antoinette worden geëxecuteerd met de guillotine.
1799: Napoleon neemt de macht over en verdrijft de Franse Directory.
1804: Napoleon wordt gekroond tot keizer van Frankrijk.
1811: Het Franse rijk onder Napoleon bestuurt een groot deel van Europa.
1815: Napoleon wordt verslagen bij Waterloo en in ballingschap gestuurd.
1830: De Julirevolutie vindt plaats.
1871: De Commune van Parijs wordt uitgeroepen.
1874: Impressionistische kunstenaars houden hun eerste onafhankelijke kunsttentoonstelling in Parijs.
1889: De Eiffeltoren wordt gebouwd in Parijs voor de Wereldtentoonstelling.
1900: Parijs, Frankrijk organiseert de tweede moderne Olympische Zomerspelen.
1907: Frankrijk treedt toe tot de Triple Entente, een alliantie met Rusland en het Verenigd Koninkrijk. Napoleon wordt verslagen in Rusland.
1914: Eerste Wereldoorlog begint. Frankrijk is binnengevallen door Duitsland.
1916: De Slag aan de Somme wordt uitgevochten tegen Duitsland.
1919: De Eerste Wereldoorlog komt tot een einde met het Verdrag van Versailles.
1939: De Tweede Wereldoorlog begint.
1940: Duitsland valt Frankrijk binnen.
1944: Geallieerde troepen vallen Normandië binnen en duwen het Duitse leger terug.
1945: Het Duitse leger geeft zich over en de Tweede Wereldoorlog komt tot een einde in Europa.
1959: Charles de Gaulle wordt verkozen tot president van Frankrijk.
1981: Francois Mitterrand wordt tot president gekozen.
1992: Frankrijk ondertekent het Verdrag van Maastricht tot oprichting van de Europese Unie.

Fresco

Schildertechniek die, in tegenstelling met de encaustische schilderwijze, de tempera en seccotechnieken, de verf, vermengd met lijm, eiwit of suikeroplossingen, aanbrengt op een natte, fijngewreven mortellaag, samengesteld uit zand en kalk. Door het drogingsproces van de kalk wordt de verflaag aan de oppervlakte gefixeerd en is niet meer weg te wrijven of op te lossen. Er zijn overblijfselen bewaard gebleven uit perioden lang voor de christelijke jaartelling. In Nederland heeft men weliswaar reeds in de Middeleeuwen een enkele maal deze techniek toegepast, maar zij is nooit tot bloei gekomen. Van alle moderne procédé's (caseïnetechniek, zogenaamde kaimverf, enz.) moet men het zuivere fresco onderscheiden.

Fritigern

Fritigern of Fritigernus (gestorven ca. 380) was een Thervingisch-Gotisch stamhoofd wiens beslissende overwinning bij Adrianopolis tijdens de Gotische Oorlog (376-382) leidde tot gunstige voorwaarden voor de Goten toen in 382 vrede werd gesloten met Gratianus en Theodosius I.
Socrates Scholasticus, Sozomen en Zosimus verwijzen naar conflicten tussen Fritigern en Athanaric. Ammianus Marcellinus en Philostorgius registreren dergelijke conflicten niet. Volgens Socrates waren Fritigern en Athanaric rivaliserende leiders van de Thervingische Goten. Toen deze rivaliteit uitgroeide tot oorlogvoering, kreeg Athanaric het voordeel en Fritigern vroeg om Romeinse hulp. Keizer Valens en het Thracische veldleger kwamen tussenbeide, Valens en Fritigern versloegen Athanaric en Fritigern bekeerde zich tot het christendom, volgens dezelfde leerstellingen die Valens ook volgde. Athanaric (Athomaricus) was de koning van de Goten (Scythen). Enige tijd na hun overwinning bij Adrianopolis en na de toetreding van Theodosius, trokken Fritigern, Alatheus en Saphrax naar het noorden van de Donau en versloegen Athanaric, voordat ze terugkeerden naar het zuiden van de Donau.
De vroegste bronnen die Fritigern noemen, stammen uit de periode waarin Valens, keizer van het Romeinse Rijk, de Thervingi aanviel (367-369) en uit de periode waarin de Hunnen de Thervingi binnenvielen (ca. 376). In deze periode is mogelijk een burgeroorlog uitgebroken tussen Fritigern en Athanaric, een prominente heerser van de Thervingi. Voor of tijdens deze burgeroorlog bekeerde Fritigern zich tot het christendom. Niettemin lijkt Athanaric deze oorlog te hebben gewonnen. Dit wordt door historici afgeleid uit het feit dat Athanaric later de Thervingi zou leiden in de strijd tegen de Hunnen in 376.
De Thervingi waren echter niet in staat de Hunnen op afstand te houden en stonden onder toenemende druk van de Hunnen die hun verwanten, de Greuthungi, al hadden overwonnen. Terwijl Fritigern aan Valens vroeg om de Thervingi toe te staan de noordelijke Romeinse grens over te steken en zich te vestigen in Moesia of Thracië, waarbij de rivier de Donau en de Romeinse grensforten hen beschermden tegen de Hunnen. Athanaric en veel van zijn volgelingen trokken zich terug naar Caucaland (waarschijnlijk Transsylvanië). Valens stemde ermee in om de volgelingen van Fritigern toe te staan het rijk binnen te gaan. In ruil daarvoor zouden ze onderworpen worden aan Romeinse militaire dienst, maar zouden ze hetzelfde worden behandeld als andere Romeinse onderdanen. Zoals later bleek, is geen van beide gebeurd.
Tijdens de herfst van 376 hielpen de Romeinen het volk van Alavivus en Fritigern de Donau over te steken en zich in de provincie Moesia te vestigen. In 377 trof een hongersnood de gebieden die door de Thervingi waren bewoond, en hun verzoeken om hulp bleven onbeantwoord. De Romeinse gouverneurs van het gebied, Lupicinus en Maximus, behandelden hen zelfs slecht. Ze verkochten hun voedsel alleen tegen extreem hoge prijzen, wat veel Goten dwong hun kinderen als slaven te verkopen. Ook nodigden ze verschillende leiders van de Thervingi uit voor een feest, waarbij ze enkele doodden en gijzelden. Alavivus werd hoogstwaarschijnlijk eveneens een gijzelaar, maar Fritigern wist te ontsnappen en hij werd leider van de Thervingi. Al snel verklaarde hij de oorlog aan het Romeinse rijk.
Fritigern leidde zijn volk in de strijd genaamd "de Gotische Oorlog (376-382)". Na een veldslag in 376 waren de troepen van Lupicinus volledig verslagen, waardoor de totale Romeinse territoriale verdediging in de regio verdween. Het gevolg was dat de Thervingi al snel de scepter zwaaiden over een groot deel van de aangrenzende, rijkere provincie Thracië. De crisis duurde tot in 378 en op 9 augustus van dat jaar wreekte Fritigern de nederlaag van zijn verwanten van 109 jaar eerder in de "slag bij Naissus", door Rome de ergste militaire nederlaag in eeuwen toe te dienen bij de "slag om Adrianopel (378)". De overwinning van Fritigern leidde er al snel toe dat de Thervingi de controle kregen over een groot deel van het Balkan-schiereiland. Hoewel zijn leger niet over de belegeringsinstrumenten beschikte die nodig waren om de Romeinse hoofdstad Constantinopel in te nemen, viel hij wel Griekenland binnen, waardoor slechts kleine delen van het land ongeschonden bleven, waaronder de stad Athene.
Fritigern bleef de Romeinen bevechten met wisselend succes gedurende ten minste twee jaar na zijn grote overwinning.

Frygië / Frigië / Phrygia

In de oudheid een koninkrijk in het centraal-westelijk deel van de Anatolische hooglanden, tegenwoordig een gedeelte van Turkije. Het heeft een rijke mythologische geschiedenis als het thuisland van de Grote Moedergodin Cybele en het was zeer invloedrijk voordat het werd overlopen door Kimmerische volkeren. Nadien werd het veroverd door buurland Lydië en weer later werd het deel van achtereenvolgens: het Perzische rijk van Cyrus de Grote, het Macedonische rijk van Alexander de Grote én zijn opvolgers, Pergamon/Pergamum en uiteindelijk het Romeinse rijk. De Moedergodin Cybele die in Frygië aanbeden werd, droeg een lange jurk met riem, had een hoog kapsel en een sluier over haar gehele lichaam. De latere versie van Cybele, werd weergegeven door de beeldhouwer Agoracritos, leerling van Feidias en werd het meest bekend als voorstelling van de godin. Het beeldt haar menselijk uit, met haar hand rustende op een leeuw en in de andere hand een tympanon (tambourijn-achtige trom). In de Frygische bergen waar ze oorspronkelijk aanbeden werd, werd ze de "bergmoeder" genoemd. Haar oorspronkelijke machtszetel was echter gelegen in Kolchis, in het noorden, wat het thuisland was van Medea (de mythische moeder van de Meden). Haar tempels en heiligdommen lagen altijd in de bergen en haar behoeders waren altijd leeuwen of luipaarden. De Frygiërs aanbaden verder eveneens Sabazios, de hemel- en vadergod die afgeschilderd wordt op de rug van een paard. Frigië wordt in het bijbelse boek "handelingen (16:6)" genoemd als één van de plaatsen die bezocht werden door Paulus op zijn tweede missie-reis. Frygië had verder een uitgebreide cultuur in de bronstijd en had een grote invloed op de muziekontwikkeling in Griekenland. De Frygiërs spraken een Indo-Europese taal en adopteerden het Foenicische alfabet; enkele dozijnen Frygische inscripties zijn tijdens opgravingen aangetroffen: ze zijn en blijven onvertaald en alles wat we weten van Frygië is feitelijk tweedehands uit Griekse bronnen. Na de ineenstorting van Hittitische rijk in het begin van de 12^e eeuw v.C., werd het politieke vacuüm dat ontstond in Anatolië opgevuld door een golf van Indo-Europese migranten uit Europa inclusief de Frygiërs, die daar hun koninkrijk vestigden, met als uiteindelijke hoofdstad Gordium. Het is nog immer niet bekend of de Frygiërs actief deelnamen aan de ineenstorting van de Hittitische hoofdstad Hattusa, of dat ze eenvoudigweg het vacuüm opvulden dat destijds ontstond. De Frygische koning Midas was voorheen koning van de Moschi/Brigi in het westelijk deel van Thracië, dat later bekend werd als Macedonië. Deze Midas migreerde met zijn volk door Thracië heen en bereikte uiteindelijk Klein-Azië rond 1.200 v.C.. Door de Egyptenaren werden ze aangeduid als de "zeevolken". Latere Frygische koningen werden Gordias, Midas en Tantalus. In de periode vóór de Trojaanse oorlog, tussen twee regeerperiodes in, werd de agrariër Gordias koning van Frygië, waarmee hij een voorspelling van een orakel tot bewaarheid maakte. De Frygiërs gingen voor raad naar het orakel van Sabazios (voor de Grieken: "Zeus") te Telmissus, in dát deel van Frygië dat later bekend werd als Galatië. Het orakel had hen de instructie gegeven om de eerste man die in een wagen naar de tempel kwam rijden tot koning te kronen, deze man was dus Gordias. Hij had de teugels met een zelf verzonnen knoop om zijn middel gebonden: de zogenaamde "gordiaanse knoop". Hij stichtte daarop de hoofdstad Gordium in West-Anatolië, gelegen aan een oude weg door het hart van de streek, die later bekend werd als de "Koninklijke weg" ten tijde van Darius de "Grote koning" van Perzië. De mythische "Midas van Thracië", reisde, vergezeld door een grote groep mensen naar Klein-Azië, om de ongewenste resten van de "gouden aanraking" weg te spoelen in de rivier "Pactolus". Het goudstof in de rivier achterlatende, besefte hij dat hij zich bevond te Frygië, waar hij door de kinderloze koning Gordias geadopteerd werd en onder bescherming werd gesteld van Cybele de moedergodin. Homerus verhaalt dat de Trojaanse koning Priamus nog eens de Frygiërs te hulp was geschoten, toen zij werden aangevallen door de Amazonen. Verder kennen we de Frygische sibylle als de priesteresse en zieneres van het orakel van Apollo te Frygië. Tussen de 12^e en 7^e eeuw v.C. domineerden de Frygiërs Klein-Azië en onderhielden zij nauwe contacten met de Ariërs in het Oosten en de Grieken in het westen. Van de 8^ste tot de 7^e eeuw v.C. beleefde Frygië onder koning Midas de Frygische "gouden eeuw". Nadien veroorzaakten de invallen van de Kimmeriërs de ineenstorting van het Frygische rijk. Gordium is hedentendage één van de belangrijkste archeologische opgravingssites uit die periode met de bekende "tombe van Midas" waarin vele archeologisch interessante artefacten zijn aangetroffen. Na de Kimmeriërs zien we als overheerser "Croesus" van Lydië, gevolgd door Cyrus de Grote van Perzië. Frygië werd een Perzische satrapie met als hoofdstad Dascylion. Langzamerhand verloren de Frygiërs hun gebruiken en eigen identiteit en werden uiteindelijk door de Grieken als saai volk gememoreerd. Onder Alexander de Grote werd Frygië deel van de Hellenistische wereld, wat onveranderd bleef onder zijn opvolgers tot het uiteindelijk tot Pergamum ging behoren in 188 v.C. In 133 v.C. werd Frygië deel van het Romeinse rijk waarbij het werd opgedeeld in de noordelijke provincie "Galatia" en de westelijke provincie "Asia". Sindsdien verdween Frygië voorgoed van de kaart.