ExBlog

Het is 2e helft 19e eeuw, je woont in een klein dorpje in Zeeuws Vlaanderen en je hebt al van alles geprobeerd: polderwerker, veldarbeider, schipper... Je bent nét getrouwd en je vrouw is nét bevallen van een kind. Je probeert aan de kost te komen, voelt je verantwoordelijk om voor je geliefden te zorgen maar het zit niet mee op dat punt. En dan hoor je om je heen verhalen dat anderen naar Rotterdam zijn vertrokken en dat daar werk zat is. Wat ga je doen?
Lang verhaal kort: Andries en Anna besluiten het avontuur op te zoeken en trekken naar de grote stad, Rotterdam dus.

Kennelijk lijkt het aanvankelijk goed te gaan, al vlot krijgen ze een tweede kindje, een zoon en ze noemen hem Frans. Maar helaas, de kleine Frans is 4 maanden oud en overlijdt dan. Maar het echtpaar geeft niet op en nog geen jaar later wordt wéér een zoon geboren: Petrus Franciscus en ze zitten weer in de lift dus nóg weer een jaar en dochter Victoria komt ter wereld (later in Aalsmeer en omstreken bekend als "oma van de poezen").

Maar dan gaat het blijkbaar tóch weer moeizaam en met zijn vijven verlaten ze Rotterdam om hun geluk te zoeken in onze hoofdstad, het mooie Mokum dat altijd kansen biedt aan mensen die niet te beroerd zijn de armen uit de mouwen te steken, ongeacht wat hun afkomst is: als je wat in te brengen hebt dan ben je welkom in Amsterdam en precies om die reden is Amsterdam ook groot geworden; maakt niet uit wie je bent, als je wilt werken of ondernemen ben je in Mokum van harte welkom.

En Andries greep zijn kansen, de verhuizing naar Amsterdam moet een goede keuze geweest zijn, want later komen nog 7 andere kinderen ter wereld, waaronder Gilles Josephus, de vader van Joop (Johannes Andreas) Maas, echtgenoot van (mijn) oma. Als jongetje noemde ik haar "oma van Pimmy (Pimmy was hun hondje)".

Ik heb drie fotos van Andries Maas, in de stamboom staan ze alle drie bij Andries uit 1845, maar het is niet zeker dat alle drie de fotos van dezelfde persoon zijn. Van foto 3 weet ik vrijwel zeker dat dat de Andries uit 1845 is die vertrokken is met zijn gezin uit Zeeuws Vlaanderen, maar de eerste twee fotos zouden heel goed van zijn vader kunnen zijn (die heette ook Andries). Als ik kijk naar de leeftijd van foto 2 dan schat ik deze mijnheer rond de 55 jaar oud, foto 1 misschien ietsje jonger. Andries senior is geboren in 1800 en overleden in 1856, de foto's lijken uit die tijd te stammen.

Foto 3 is volgens bronnen uit de stam in Aalsmeer en Kudelstaart werkelijk Andries uit 1845, dus de grootvader van mijn opa Joop Maas. Op de eerste foto zie je duidelijk dat deze mijnheer oorringen in heeft, dat hadden alle Zeeuwse vissers in die tijd, zodat wanneer ze verdronken mensen hen konden herkennen aan de tatouages en de sierraden en er ook meteen geld was voor de uitvaart (bij verkoop van de sieraden).
Andries junior was op latere leeftijd geen visser (meer) en heeft dus ook niet die oorringen in.

Op foto 1 zie ik trouwens duidelijke overeenkomsten met (mijn) oom Frans en mijn neef Peter, zien jullie dat ook?

Graauw en Langendam, het dorp in de gemeente Hulst (sinds 1970) in Oost Zeeuws Vlaanderen, waar Andries vandaan kwam vóórdat hij met zijn gezin naar Rotterdam vertrok.

In 1170 werd over Graauw gesproken als "Grotha" en in 1258 noemde men het "Groda". Op de plaats van het dorp bestond reeds in de 13e eeuw een parochie. Deze behoorde eertijds aan de abdij Ter Doest en daarna aan de abdij van Ter Duinen. Het oude dorp is door overstromingen verloren gegaan.
Destijds was het veel meer door water omgeven dan nu, in de loop der jaren zijn diverse polders rondom het dorp aangelegd.
Het dorp bezat ook een aantal havens waaronder "de Paal", de vader van Andries (ook Andries genaamd) was daar sluiswachter van beroep. In de 19e eeuw was daar een veerdienst naar Zuid-Beveland.

Graauw heeft 3 Rijksmonumenten: de RK kerk Maria Hemelvaart uit 1854, het "Zwaantjeshof" (een bakstenen woonhuis) en de Liniedijk tussen Hulst en Fort Zandberg, deel uitmakend van het voormalige verdedigingsstelsel (er waren vele forten in die streek rond de 16e-17e eeuw).
Onder het dorp Graauw vallen ook de buurtschappen Krabbenhoek, Paal, Scheldevaartshoek en Zandberg. Samen tellen ze hedentendage ongeveer 1.000 mensen, het dorp Graauw zélf ca. 600.

Het dorp bevat een levendig verenigingswezen en er is van alles te doen, wil je meer weten hierover bezoek dan de website van de dorpsraad (oude site). De nieuwe website van de dorpsraad vind je hier.

Voordat ik aan stamboomonderzoek begon dacht ik altijd dat de naam Maas iets te maken zou moeten hebben met de gelijknamige rivier, maar dat is niet waar. De naam Maas is eigenlijk een patroniem (een patroniem is een achternaam die afgeleid is van de voornaam van de vader, zoals Hendriksen, Pieters enz.).

Maas is afgeleid van "Thomas", Thomas was een leerling van Jezus, denk maar aan de "ongelovige Thomas". Hij geloofde pas dat Jezus uit de dood was herrezen toen hij hem daadwerkelijk had gezien. In de Middeleeuwen was het gebruikelijk namen van heiligen aan kinderen te geven, vandaar Thomas dus. Later is dat verbasterd naar Thomaas, Thomaes (in België) en bijvoorbeeld dus ook weer het patroniem "Thomaesen" of "Thomaszoon" enz. De "Tho" is komen te vervallen door de eeuwen heen en Maas of Maes bleef over als achternaam. Mensen die bijvoorbeeld "van der Maas" of "Vermaas" heten die zijn wél vernoemd naar de rivier.

Ooit wil ik nog eens een éénnaamsonderzoek starten, dat is een onderzoek naar de voornaam in plaats van de achternaam. Het idee daarachter is om nóg verder terug in de tijd te geraken en om missende personen in de stamboom op te sporen. In het kort werkt het zó dat wanneer je bijvoorbeeld een Maas hebt als oudste stamvader uit de 16e of 15e eeuw maar je loopt vast, dan kun je ook gaan zoeken naar de voornaam Thomaes bijvoorbeeld, waarom? Nou, het was gebruikelijk om de kinderen te hernoemen naar ouders, grootouders, ooms enz. Dus iemand met de naam Maes uit 1560 zou best wel eens een opa gehad kunnen hebben met de naam "Thomas" of "Thomaesen" enz. en dat geldt ook voor ooms, tantes, neven en nichten en andere verwanten.

Andries werd in 1845 te Grauw en Langendam geboren als 12e kind en zoon van Andries senior en Victoria Bernhard. In 1872 trouwde hij met Anna de Pauw. Ze kregen 12 kinderen waaronder als 6e kind in 1881 Gilles Josephus, mijn overgrootvader dus.

Gilles Josephus werd in Amsterdam geboren, later werd hij vloerlegger en granietwerker. In 1904 trouwde hij in Aalsmeer met Maria van Graas, zij kregen 11 kinderen waaronder als 4e kind Johannes Andreas, beter bekend als Joop.

En de rest weten jullie, Andries was dus helemaal niet zoveel generaties terug, hij was de opa van "Opa Joop".

Je zult je misschien afvragen "wat doen deze mensen in onze stamboom?". Welnu: het zijn beiden directe voorouders van mij en mijn neven en nichten, ooms en tantes en mijn oma Kitty Hoogstraten. Het gaat hier dus niet om een zijtak, maar een rechtstreekse lijn.
Dat zit zo: oma (Kitty), officieel Catharina Antonetta Hoogstraten, dochter van Cornelis Jozef Guillaume en Antonetta Johanna van Rijssen (merk je ook dat oma dus vernoemd is naar haar moeder?), is een achter- achterkleindochter van een Spaanse vrouw afkomstig uit Villanueva de los infantes (Ciudad Real, onder Madrid).

Deze bloedlijn waarmee we allemaal zijn verbonden loopt niet via oma's moeder maar via haar vader Cornelis Jozef Guillaume Hoogstraten, want hij was een zoon van Willem Hoogstraten en Maria Juliana Bongarde en dan zijn we dus heel dichtbij namelijk: Maria Juliana Bongarde, dochter en 1 van de 18 kinderen van Amand Hyacinthe Bongarde, heeft als opa van vaders' zijde Jean Baumgardt (deze naam kom ik later nog op terug) en als oma van vaders´ zijde de Spaanse Maria Manuela Robustiana Diaz en haar bloed zit dus in al onze aders, eenvoudig gezegd: zij is dus de oma van de oma van oma (Kitty).

Toen ik begon met het uitzoeken van de stamboom bleek mijn vader met name geïnteresseerd in de naam Bongarde, deze naam zou komen van een Franse barones en dus zouden we daardoor allemaal adellijk bloed in de aders hebben. Mijn vader vertelde het volgende over zijn grootvader Guillaume Hoogstraten en overgrootvader (Willem Hoogstraten x Maria Juliana Bongarde): "Mijn overgrootvader Willem, de vader van Guillaume dus, is met een Franse barones getrouwd, dus we zijn van adel, informatie van tante Julia toen zij nog leefde, vandaar waarschijnlijk zijn naam Guillaume. Mijn grootvader Hoogstraten (Guillaume) werd Cees genoemd, en was een voorvechter in de arbeiders partij van die tijd, daar is heel veel over te vertellen. Met een paar vermogende vrienden organiseerden zij ieder jaar een vakantiekamp voor de armste kinderen in Amsterdam, boeiend hè? Maar hij kon ook prachtig piano spelen, toen ik nog heel jong was ging ik graag op woensdagmiddag naar het Columbusplein waar hij een uurtje prachtige melodieen speelde van Chopin, Mozart e.d. Uiteindelijk is hij op latere leeftijd opgenomen in Den Dolder, een gekkenhuis zeg maar waar hij vermoedelijk heel eenzaam is overleden, ik heb in ieder geval mijn moeder en tantes nooit horen praten over Cees, terwijl het volgens mij een hele bijzondere man moet zijn geweest", aldus mijn vader.

Dus toen ik met de naam Bongarde aan de slag ging kwam ik er al vlug achter dat er nauwelijks iets te vinden was, maar na veel speuren vond ik een adellijke familie Bongarde uit Tourny (Noord-Frankrijk), maar ik kon geen spoor vinden van de nazaten en wat er verder met die familie is gebeurd, dus het spoor liep dood en dat is 6 jaar zo gebleven.
Maar nu ik weer actief met de stamboom bezig ben en er achter ben gekomen dat de overheden in Nederland, België en Frankrijk bijna alle oude aktes hebben ingescand en online hebben geplaatst, ben ik deze zoektocht naar de naam Bongarde weer gaan voortzetten. Ik wist al dat de vader van Maria Juliana Bongarde (oma's grootmoeder) een kind was van Amand Hyacinthe Bongarde en Anna Maria Catharina Hubertina Spierings, maar verder dan Amand kwam ik niet, ook niet na ellenlange zoektochten in geboorteregisters enz., maar ik kwam wel veelvuldig de naam Baumgardt tegen in diezelfde periode en plaats. Dus ben ik in de naam Baumgardt gedoken en wat blijkt? Amand Bongarde is helemaal geen Bongarde maar een Baumgardt en hij is niet geboren in Tourny in Noord-Frankrijk, maar in Tournay (Doornik) in België, als zoon van Jean Baumgardt en Maria Diaz. Maar hoe komt hij dan aan de naam Bongarde?

Welnu: deze mensen leefden in Franstalig België, vader Jean was beroepsmilitair, eerst in het leger van Napoleon, later in het Nederlandse leger. Meerdere kinderen van het echtpaar Jean Baumgardt en Maria Diaz zijn in de buurt van Doornik geboren en als je de naam Baumgardt met een Frans accent uitspreekt dan lijkt dat sterk op Bongarde. Toen Amand Hyacinthe werd geboren en de geboortes niet meer door de kerken maar door de gemeente werden geregistreerd (dat was een Franse wet die o.a. stelde dat iedereen een vaste achternaam moest hebben), heeft de ambtenaar van de Burgelijke Stand van Tournay (Doornik) op de geboorteakte als achternaam Bongarde geschreven, terwijl de vader Baumgardt heette (en al zijn andere kinderen ook). Maar alleen Amand Hyacinthe kreeg de naam Bongarde mee en heeft die de rest van zijn leven gehouden waardoor ook al zijn 18 kinderen deze naam kregen waaronder de grootmoeder van oma Kitty. Zie hier de geboorteakte van Amand, (vader Jean Emanuel heet eigenlijk "Baumgardt", maar de ambtenaar schrijft op: "Bongarde", waardoor de zoon Amand Hyacinthe deze naam krijgt).

Dan zijn we nu dus aanbeland bij Maria Manuela Robustiana Diaz, dochter van Manuel Juan Diaz en Maria Antonia del Olmo. Maria is geboren op 24 maart 1793 in Villanueva de los Infantes, hét dorp in de streek La Mancha waar Miguel Cervantes over schreef in zijn Roman Don Quijote de la Mancha.

Zoals ik eerder al vermeldde was Jean Baumgardt beroepsmilitair in het leger van Napoleon, hij begon zijn diensttijd in 1796 (niet helemaal zeker i.v.m. zijn leeftijd van 14 jaar op dat moment) in het Oostenrijkse leger (Keizers Cheveaux Legérs), na een krijgsgevangenschap treedt hij in dienst van het Franse leger (Noordsche Legion) in 1798 waar hij het later zal schoppen tot "maréchal de logie au 5e regiment de dragons legère". Na veldtochten in Oostenrijk, Pruissen en Spanje (waar hij van 1812 tot 1814 wederom krijgsgevangene was), werd hij vrijgelaten. In deze periode moet hij Maria hebben ontmoet (zij had al een dochter uit 1814 van iemand anders) en mee terug hebben genomen naar België, waar hij in 1815 van haar een zoon genaamd Ferdinand heeft gekregen, de eerste in een rij van 16 kinderen. Ik ben nog steeds op zoek naar de huwelijksakte van Jean en Maria en de geboorte-akte van Jean, want bij hem loopt het spoor dood. Hij heeft zelf steeds beweerd te zijn geboren in Luxemburg, dus ben ik nu alle doopaktes van alle parochiën in heel Luxemburg aan het doorspitten, maar na 17 parochiën in de stad Luxemburg te hebben gedaan heb ik niets kunnen vinden dus nu ben ik bezig met de 50+ parochiën in de rest van het land, maar volgens de laatste onderzoeken komt hij uit Mannheim en dat verandert de zaak nogal, dus binnenkort ga ik eerst speuren in Mannheim.

Maar nog even terug op Maria: zij is geboren in Villanueva de los Infantes in de streek La Mancha waar Miguel Cervantes dus zijn beroemde boek "Don Quichot" over schreef. In deze plaats staat ook een beeld van Don Quichot.

Misschien... héél misschien gaan we nog eens een keer die kant op, ergens in de toekomst, het is ca. 6 uur rijden van hier (Portugal) en wellicht zijn we eens in de gelegenheid om er een poosje tussenuit te gaan en het Iberisch schiereiland te gaan verkennen...

Maria Manuela Robustiana Diaz en Jean Daniel Emmanuel Baumgardt krijgen 16 kinderen waaronder Amand Hyacinthe Bongarde (met de "fout geïnterpreteerde" naam).

Amand trouwt in 1848 in Nederweert (Limburg/Brabant) met Anna Maria Catharina Hubertina Spierings, waarmee hij 18 kinderen krijgt.

Één van deze kinderen is Maria Juliana Bongarde. Zij trouwt in 1880 te Zeist met Willem Hoogstraten, zij krijgen minstens 4 kinderen waaronder Cornelis Jozef Guillaume Hoogstraten, geboren 1881 te Zeist.

Cornelis trouwt in 1904 te Amsterdam met ‎Antonetta Johanna van Rijssen, zij krijgen minstens 6 kinderen waaronder oma Kitty "Catharina Antonetta" Hoogstraten.

En de rest van het verhaal is jullie allen wel bekend. Dus ook al zijn we dan geen afstammelingen van een Franse barones, het verhaal van Jean Baumgardt en Maria Emanuela Robustiana Diaz is misschien nog wel veel interessanter, zie de personen in de stamboom zelf voor nóg meer gedetailleerde informatie.