Hunnen
Ga naar de tijdlijnVerzamelnaam voor Oost- en Centraal-Aziatisch nomadische stamverbanden. De Hunnen, door de Chinezen Hioen-noe genoemd (de verwantschap met de Hunnen wordt betwist), werden in een groot rijk verenigd door Maodoen (Modun Shanyu) vanaf 209 v.C.. Sinds zijn regering werden de Hunnen zeer gevaarlijk voor China, dat in die tijd de Chinese muur voor hen optrok. Om zich te handhaven moest China een militaire reorganisatie doorvoeren, die vooral neerkwam op formering van een beweeglijke ruiterij. Vanaf midden 2e eeuw v.C. keerde de krijgskans. De Hunnen werden teruggedrongen naar het noorden en moesten zich hergroeperen in het bekken van de Orchon en Selenga. In 34 v.C. moesten alle Hunnen zich onderwerpen aan het keizerlijk gezag en 20 jaar later werden zij ook uit het huidige Buiten-Mongolië gedrongen. Daarna brachten interne Chinese twisten opluchting, maar ca. 100 na Chr. had China de restanten der Hunnen in Mongolië onderworpen. De Oost-Hunnen waren toen al met de Chinezen geassimileerd (welk proces pas in de 7e eeuw volledig voltooid was), terwijl de Noord- en West-Hunnen na de nederlagen van ca. 100 na Chr. westwaarts trokken. De Mogoloïde inslag van de oorspronkelijk voornamelijk Turkse Hunnen werd in deze tijd steeds sterker.
Daar de Hunnen niet opgewassen waren tegen Chwarezm (Perzië), moesten zij noordwaarts langs het Aralmeer en de Kaspische Zee trekken. Een uitzondering vormden de Heftalieten (of witte Hunnen) die, profiterend van het verval der Koesjanieden Oost-Perzië binnendrongen maar door de Perzen geassimileerd werden.
Pas medio 4e eeuw deden de Hunnen hun intrede in de Europese geschiedenis. Zij onderwierpen toen de Alanen en stortten zich daarna met Alaanse hulptroepen op het Gotenrijk van Hermanarik, dat in 375 onder hun druk bezweek. Ca. 200.000 Goten zochten toen hun toevlucht in het Oost-Romeinse rijk; het begin der volksverhuizing. De Hunnen lieten het Oost-Romeinse rijk tijdelijk terzijde liggen en trokken naar West-Europa, waar het West-Romeinse rijk hen eerst nog als bondgenoten kon inzetten tegen de Germaanse stammen en de Bagauden. In ruil voor deze diensten kregen de Hunnen het grootste deel van Pannonië (Hongarije), van waaruit zij het Oost-Romeinse rijk herhaaldelijk afstroopten.
Het hoogtepunt bereikte de macht der Hunnen onder Attila (Overleden: 453); diens zegetocht werd in 451 op de Catalaunische velden gestuit door de Romeinse generaal Flavius Aetius. Na Attila's dood viel het Hunnenrijk uiteen. De restanten van de Hunnen assimileerden zich vermoedelijk met de Avaren, Chazaren en Wolga-Bulgaren. Verwantschap met Proto-Bulgaren, Oetrigoeren en Koetrigoeren (Bulgarije) blijft een omstreden kwestie.
Tijdlijn van de Hunnen:
- 220-200 v.C.: Hunnische stammen vallen China binnen, dit inspireert de bouw van de Grote Muur van China
- 209 v.C.: Modun Shanyu verenigt de Hunnen (door Chineessprekenden "Xiongnu" genoemd) in Centraal-Azië (Opmerking: de verwantschap tussen de Xiongnu en de Hunnen wordt betwist!)
- 176 v.C.: de Xiongnu vallen de Tocharen aan in het westen van China
- 140 v.C.: Han-dynastie keizer Wu-ti valt de Xiongnu aan
- 121 v.C.: de Xiongnu verslagen door Chinezen, opgesplitst in oosterse en westerse groepen
- 50 v.C.: westelijke Hunnen trekken naar de Wolga
- 350: Hunnen verschijnen in Oost-Europa
- 425: Romeinse generaal Aetius huurt Hunnen in als huurlingen
- vanaf 425: Rugila, Attila's oom, grijpt de macht en schakelt andere koningen uit
- 430: Rugila tekent het vredesverdrag met het Oost-Romeinse rijk, krijgt een eerbetoon van 150 kilo goud
- 433: het West-Romeinse Rijk geeft Pannonië (west-Hongarije) aan de Hunnen als betaling voor militaire hulp
- 433: Aetius neemt de macht over het West-Romeinse rijk
- 434: Rugila sterft, Attila en oudere broer Bleda nemen de Hunnische troon over
- 435: Aetius huurt de Hunnen in om tegen de Vandalen en Franken te vechten
- 435: Verdrag van Margus, Hunnen vallen Sassanidische Perzië aan, maar worden verslagen in Armenië
- 436: Aetius en de Hunnen vernietigen de Bourgondiërs
- 438: Eerste Oost-Romeinse ambassade naar Attila en Bleda
- 439: Hunnen voegen zich bij het West-Romeinse leger tijdens een belegering van de Goten bij Toulouse
- Winter 440/441: Hunnen plunderen een versterkte Oost-Romeinse marktstad
- 441: Constantinopel stuurt zijn strijdkrachten naar Sicilië, op weg naar Carthago
- 441: Hunnen belegeren en veroveren de Oost-Romeinse steden Viminacium en Naissus
- 442: de Oost-Romeinse schatting door de Hunnen verdubbeld
- 12 september 443: Constantinopel beveelt militaire paraatheid en waakzaamheid tegen de Hunnen
- 444: het Oost-Romeinse Rijk stopt met hulde te brengen aan Hunnen
- 445: Dood van Bleda, Attila wordt enige koning
- 446: De vraag van de Hunnen om eerbetoon te brengen en voortvluchtigen te laten gaan wordt ontkend door Constantinopel
- 446: Hunnen veroveren Romeinse forten bij Ratiaria en Marcianople
- 27 januari 447: Grote aardbeving treft Constantinopel, hectische reparaties als de Hunnen naderen
- Lente 447: Oost-Romeins leger verslagen bij Chersonissos, Griekenland
- 447: Attila controleert de hele Balkan, van de Zwarte Zee tot de Dardanellen
- 447: Oost-Romeinen geven 2.500 kilo goud als vergoeding, de jaarlijkse kosten worden verhoogd tot ca. 1.000 kilo goud en voortvluchtige Hunnen worden overgedragen
- 449: Maximinus en Priscus op bezoek bij de Hunnen, poging tot moord op Attila
- 450: Marcianus wordt keizer van de Oost-Romeinen, beëindigt betalingen aan de Hunnen
- 450: de Romeinse prinses Honoria stuurt een ring naar Attila
- 451: de Hunnen overrompelen Duitsland en Frankrijk, verslagen in de slag bij de Catalaanse velden
- 451-452: Hongersnood in Italië
- 452: Attila leidt een leger van 100.000 man naar Italië (o.a. Padua en Milaan)
- 453: Attila sterft plotseling op huwelijksnacht
- 453: Attila's zonen (3) verdelen het rijk
- 454: De Hunnen worden door de Goten uit ë verdreven
- 469: Hunnische koning Dengizik (de tweede zoon van Attila) sterft, de Hunnen verdwijnen uit de geschiedenis.
