Joost van den Vondel
Rommelpot van 't Hanekot, 1627
Om te kauwe veur begyne-koeck:
En te neurie lijck hangsje hangebroeck.
Op, wel op mijn soete Marten,
Helpt my neurien suyver knecht
Wangt jy kraeckt de neuties recht,
En ick ken ongs Haneparten:
Deunt met my, hoe haet en nijt
Coppens vroomicheyt verbijt.
Coppen corts quam wt de kempen,
Veur de Spanjers hier evlucht,
Doen hy dorpen en gehucht,
En het boerevolck sach dempen,
Doen de krijch het langt liep af,
En aen Coppen paspoort gaf.
Alle Hanen die ontfinghen
Broeder Coppen in het veen
Broederlijck, en soo het scheen,
Warent wongder soete dinghen,
Maer het suerde haest int vat,
Duren is een moye stadt.
‘Twas laet Koppen mit ongs waken
En te boom gaen binnen ‘theck
Als een speulnoot songder vleck,
Koppen slangen kent en draecken,
En hy krayde vroech en spa
Op de tooren van Breda.
Oogentroost hadt gien behagen
In broer Koppens murge-sanck,
Broeders riep hy, ic wort kranck,
Ach jy selt het jou beklagen
Soo broer Koppen mit syn klock
Luyen blijft op ongse stock.
Oogentroost die huylde tranen:
Was het niet een soete gril
Van die malle Cocodril?
Maer ten holp niet, alle hanen,
Alle boeren met heur stem,
Croonden Koppen, en ‘thadt klem.
Broeder Koppen, trouwe wachter,
Krayde, eer de Sonne blonck,
Dat het deur de Veenen klonck,
Alle krayers lagen achter,
Elck die scheen int krayen schor:
Doen begonner een geknor.
‘tHaentje dickkop vande Mase,
Lest estiert nae Gravesangt,
Huylebalck in Amsterlangt
Schelde, ben ick dan een dwaese
Stocknar in het Hanevelt,
Dat mijn poortklock niet en gelt?
Durf ic krayen op een keuninck,
Op de Haen die sit in top
Mit een kroontjen op sen kop,
In syn groote Haneweuning,Not an advertisement, but looks like it
Ba! wat meenje goede lien
Dat ick Coppen sel ontsien?
Ick sel Coppen moeyte brouwen,
En syn ongenayde rock
Scheuren in het hoender hock,
‘kSel hem veur een ketter schouwen,
‘Klijt niet by mijn reusel-smout
Dat syn strongt verkeert in gout.
Fyat riep ‘tkalkoensse Haentje,
Dat soo bloost om syne kam,
En de jonghens nae de Dam
Op leert trecken met een vaentje,
Of nae ‘tbrouwers Haentje, dat
Hem bestoven sach vant nat.
Het geviel dat grauwe geusen
Wonnen ‘thuys te Monckelbaen,
Daer Heer hopman Swart vooraen
Trock met sinte Stevens reusen,
Doen de Damheer wel emant
Schoot twee dieven in het sandt.
Doe kreet trompman, by mijn trompen,
By mijn fluyten, dat gaet wel,
Wat! nu ist ewonnen spel,
Nu de grauwegeusen pompen,
En met giestich overlech
Trecken over marct en brech.
Corteboef die sat en lachten,
En hy hilt syn buyckje vast,
Wel hoe dunckje van die quast?
croont syn muts mit haneschachten,
Set die moerplaech, felle beul,
Op een bock of esels veul.
Maer het werck en bleef niet steken
Met het afebrooken huys,
Wangt kijck! Isrels hockgespuys
Socht Gods martelaers te wreken,
Sleepte ‘tlijf veur Heeren deur,
En las hockplaccaten veur.
Een ghequetste wert edraghen
In het Gasthuys van zijn broers,
‘Tveen was vol gekockeloers,
‘Thock niet anders dee als clagen,
Troost en wisse salicheyt
Was de siecke toe eseyt.
Al de Haenen luyde baerden
Dat hy was een moordenaer,
Die hem teugen Christi schaer
Hadt estelt, mit roers en swaerden,
Die onnosel bloet vergoot,
Dat het hanehock verdroot.
Ia sy kreeten, door ongs sporten
Steecken duysent heure cop,
En versaen mit garst de crop,
Wil nu jement ongs vercorten,
Wachtje veur ‘tgeloovich schuym,
Die het hock heyt op syn duym.Haentje clopper creet op Coppen,
Oock ebeeten als de rest,
Clopt die ketter uyt het nest,
Wie wil mit die morsvuyl soppen?
Hy mach picken langs het velt
Die op ongse krijghtocht schelt.
Coppen liet dat onbesegelt
Niet alleen, maer krayde stijf,
O onkristelijck bedrijf!
Boosheyt, schelms, en ongeregelt,
Lijtmen dat in deuse wijck?
Noyt en sach ick dierghelijck!
Coppen ‘tgraeu kreech tot bedaren,
Elck toehoorder mercken mocht
Dat huysplongdren niet en docht,
Waerom sy ehoorsaem waren
Coppen selden krayens moe,
En zijn gunst nam daechlijckx toe.
Haen kalkoen die kreet vol tooren,
‘k Sou jou met mijn pennen slaen
Datje deuse vreemde Haen,
Deuse nuwelinck gaet hooren,
En jou ouwe krayers vliet,
Liet ickt om jou swackheyt niet.
Malkus quam oock aneloopen,
Lombertshanen kreet hy waect,
Siet wiet spul te grabbel maect?
Coppen wint soo groote hoopen,
‘t Is edaen, so jy by gut
Coppens toeloop niet en schut.
Stoot die Basiliscus buyten,
Smoort hem in zijn eyghen gift,
Maect hem swart by mont en schrift
Past het hock wel dicht te sluyten,
want hy maect de vechters flauw,
En het moedich geuse-grauw.
‘t Malle ventje dat sey, amen,
Broeders dat geschie, ’tis tijt
Datmen Koppens kam afbijt,
Rot en spant met kracht te samen,
En elck Haen op Koppen pick,
Dat hy ‘t krayen laet van schrick.
‘Twas gae voort, geveynsde ketter,
Packt jou voort, jy toovenaer,
Altijt tay, en selden gaer,
Christen songder giest en letter,
Wije deur, en ruyme poort,
Siel-verleyer packt jou voort.
Koppen kon niet lange duren
In de bytebauwe kouw,
Hier een steeck, en daer een douw:
Koppen most het duer besuren,
Arme Koppen die most gaen,
Wtepickt van elcke Haen!
Nu sit Coppen uyt esloten,
En eschoffelt uyt het kot,
Viertien Hanen tot een spot,
Hanen die met sporen stooten,
Hanen scherp van klau en beck,
Werveldrayers binnen ‘t heck.
Toorenwachters wilt doch payen
Koppens broeders meer en meer,
Maeckt, dat als sy Coppen weer
Smorgens lustich hooren krayen,
Elck een sing met blye toon,
Keuninck Coppen spant de kroon.Toorenwachters liert de grepen
kennen van de Hanewrock,
Want een krijter grayt int hock,
Datmen jou wel licht sou schepen
In een lichter algelijck,
En opsetten ande dijck.
Ia het moerhock, om te baenen
Ruymer wech tot Hierarchy,
Steeckt bedeckt na hockvoochdy,
Over vrye Frangse Hanen,
Maer die krayen al op Wals,
Bestemoer jou kaert is vals.
Toorenwachters keunie lubben
Altemet een geyle Haen,
Seper ‘tsel dan beeter gaen,
Slang vernuwt van self heur schubben,
Maer een Haen vernuwt syn se’en,
Als hy fraytjes wordt besneen.
Wangt het aertje van die schalcken
Is te byte bits, en fel
In syn vroome buermans vel,
Over hum te huylebalcken,
Die hy straf mit spoore botst,
Die hy martelt, nijpt, en trotst.
Martebroer my dit holp singen,
Marten Heerooms veynster Aep,
Die staech ruyct aent haentje paep
En op farheers trom kan springen,
Marten die het al gelooft,
En de spijcker raeckt op ‘t hooft.
Wil elck Haen op Heeren krayen,
Lijt dan dat mijn Rommelpot
Deunt en speult vant Haenekot:
keun jy beytlen, ick kan drayen,
Ben jy huppels, ick ben sprincx,
So jy dwars drijft, ick drijf slincx.
Reyntje betert oock jou wegen,
Of jy krijcht al mee een beurt,
Elck is op de schalck esteurt:
Vos langt Coppen jouwen segen,
Dat hy weeran gae te boom,
En voor niements picken schroom.
Malle vent ic quyt mach schellen,
Want hy sel van ancxt bekackt,
In een siepton dicht epackt
Zijnen brootkurf scheep bestellen,
En met ‘tierste schip van hier
Lubbert hieten tot Algier.
Hanen, kakel ick te woortrijck?
Is hier ergent wat emist?
Deynckt dit malt een kamerist,
In het reederijckers Noortwijck,
Of de camer van Schiedam,
Om het hock te maken tam.
Veur een slot dan gasthuys Peter,
Soo ick vraech jou ouwe Haen,
Als hy siet dit geckspul aen,
Makent jonge Hanen beter,
Als het ouwe hock veur heen?
‘kWedt hy ‘thooft schudt, en krayt neen.